Een paar keer per jaar geef ik lezingen in gevangenissen.
Dat vind ik belangrijk, want er zijn nog genoeg gedetineerden die gered kunnen worden, bijvoorbeeld door het lezen van mooie en betekenisvolle literatuur.
Een boek is in staat om een mensenleven te veranderen, daar geloof ik heilig in.
Deze week mocht ik weer een lezing verzorgen in een penitentiaire inrichting. Bij binnenkomst, nadat ik mijn persoonlijke spullen in een kluisje had gedaan en door een metaaldetectiepoort was gewandeld, werd ik opgewacht door een opgewekte bibliothecaresse.
‘Wat fijn dat u er bent.’ zei ze met gebalde handen.
‘Natuurlijk,’ antwoordde ik. ‘Het is mijn taak om iets terug te doen voor de maatschappij. We moeten deze jongens niet afschrijven.’
‘Ik heb zeven aanmeldingen,’ vertelde de medewerkster van de gevangenis, terwijl we door de eindeloze gangen van het gebouw liepen.
De groepen mogen tijdens dit soort activiteiten niet te groot zijn. Dat heeft te maken met veiligheid: als er muiterij uitbreekt, moet dat wel te neutraliseren zijn.
De jongens, allemaal in een trainingsprak met slippers, wandelden stuk voor stuk de ruimte binnen. Af en toe kreeg ik een vriendelijk knikje.
Op het afgesproken tijdstip begon ik aan mijn verhaal, over hoe belangrijk romans zijn in de ontwikkeling van een mens. Dat boeken ons kennis laten maken met andere mensen, maar dat we door lezen ook onszelf beter begrijpen.
Een uur later vroeg ik of er nog vragen waren. Het bleef doodstil.
Ze keken me niet per se vijandig of apathisch aan, maar eerder alsof ze niet begrepen wat er op dat moment van hen werd verwacht.
‘Waarom zijn er geen vragen?’ ik wendde me tot de bibliothecaresse.
‘Eh, ja, Dat had ik misschien vooraf even moeten zeggen. Dit zijn allemaal Poolse jongens. Ze spreken geen Nederlands.’
‘Maar wat doen ze dan hier?’
‘Een lezing geldt als een activiteit. Dus dan mogen ze een uurtje langen van hun cel. Daar maken ze gebruik van. Ik dacht dat het ze kon helpen bij hun taalontwikkeling.
Ik had boos kunnen worden, maar dat was niet het geval. Veel mensen vergeten dat literatuur ook een vorm van ontspanning is. Die had ik ze geboden. In elk geval waren ze wat langer uit hun hok dan normaal. Dat was ook wat waard.